نقش بر در گیاهان
نقش بر در گیاهان مانند سایر عناصر مغذی نظیر منگنز، روی و غیره اهمیت دارد به طوری که کمبود آن باعث بروز نشانه‌هایی در آنها می‌شود. این عنصر در داخل خاک قرار دارد و به دلیل قابلیت انتقال به سرعت توسط ریشه‌های گیاه جذب می‌شود. عوامل متعددی باعث می‌شود که عنصر نیمه فلزی بُر جذب گیاه نشود و یا به طور کلی میزان آن در خاک کم شود. تاثیر کمبود آن در گیاه، ابتدا در نقاطی که در حال رشد است اثر می‌گذارد سپس علائم دیگر ظاهر می‌شود. در این مقاله قصد داریم در مورد تاثیر بر در گیاهان صحبت کنیم، علائم کمبود آن و همچنین پیشگیری و درمان آن را نیز توضیح دهیم.
مهمترین نقش بر در گیاهان:
اصلی‌ترین نقش بر در گیاهان در دو حیطه قابل بررسی است: تغذیه گیاهان و فیزیولوژیک. این عنصر همراه با کلسیم در تشکیل، استحکام و حفظ دیواره سلولی و همچنین در تولید سلول‌های جدید تاثیر می‌گذارد. با وجود اینکه گیاهان به مقدار کمی از این عنصر برای حیات خود نیاز دارند اما کمبود و عدم رفع آن خسارات زیادی را به وجود می‌آورد. به طور کلی کارکرد آن در تکمیل اعمال فیزیولوژیک، انتقال انرژی و ساکاروز به بخش‌های مختلف گیاه که در حال رشد است، تشکیل بذر و گرد افشانی مشخص می‌شود. برن در خانواده حبوبات مانند لوبیا و نخود و غیره موجب می‌شود گره‌های ریزوبیومی تشکیل شود و عنصر نیتروژن تثبیت یابد.
نقش بر در گیاهان در زمان تولید مثل، نیز حائز اهمیت است. کمبود این عنصر مانع از گرده افشانی به صورت کامل می‌شود و در چنین شرایطی دانه تشکیل نمی‌شود. سایر فرایندهایی که وجود عنصر برن را الزامی می‌کند شامل:
- تشکیل پروتئین.
- انتقال قند.
- تنظیم هورمون‌ها.
- انتقال کربوهیدرات‌ها.
- انتقال پتاسیم به روزنه‌ها برای تعادل آب.
نقش بر در گیاهان فقط به موارد مذکور محدود نمی‌شود بلکه در جذب برخی دیگر از عناصر مانند پتاسیم، کلسیم و نیتروژن نیز تاثیر دارد. وجود برن در گیاه باعث جذب عناصر مذکور خواهد شد. یکی از کارکردهایی که اشاره کردیم انتقال قند در ریشه گیاه است. در صورت کمبود این عنصر ترشحات قندی در ریشه‌ها کاهش یافته که این امر به کم شدن عملکرد قارچ‌های میکوریزا می‌شود.
عوامل و شرایطی که منجر به کمبود بر می‌شود:
کمبود بر تحت عوامل و شرایط مختلفی صورت می‌گیرد. از جمله:
- معمولا خاک‌هایی که دارای ظرفیت جذب بالایی هستند ( PH آنها بالاتر از 6.5 است ) و سرشار از اکسید آلومینیوم، آهن و مواد معدنی است به علت بلوکه شدن بر در خاک جذب گیاه نمی‌شود.
- تحرک کم فلوئم در گیاهان از انتقال برن به سایر بخش‌های مربوط به تولید مثل گیاه مانند برگ، جوانه، گل امکان پذیر نخواهد بود.
سایر عوامل محیطی که نقش بر در گیاه را کمرنگ می‌کند شامل موارد زیر است.
- رطوبت کم خاک باعث می‌شود تحرک بُر، در آوندهای چوبی گیاه سخت شود.
- رطوبت زیاد از حد جذب بر را غیر ممکن می‌سازد و هوای خنک و ابری جذب آن را از طریق ریشه با اختلال مواجه کند.
- حساسیت گیاهانی که کمبود بر دارند نسبت به گرما و آفتاب بیشتر می‌شود.
- حرارت کم خاک، جذب برن را می‌کاهد.
کمبود بر در گیاهان و علائم آن:
کمبود بر در گیاه را می‌توان با علائم ظاهری که پدیدار می‌شود تشخیص داد. آنالیز خاک نیز روشی دیگر برای بررسی میزان بر است. قبل از اینکه علائم ظاهری در گیاه پدیدار شوند گیاه از درون دچار اختلال می‌شود. به طوری که سلول‌های تقسیم شده قدرت جدا شدن از هم را نخواهند داشت در نتیجه در دیواره سلولی تجزیه میشوند و می‌پوسند.
کمبود بر مانند هر عنصری دیگری با زرد شدن برگ‌ها بروز پیدا می‌کند. معمولا برگ‌های قدیمی‌تر به دلیل عدم تولید کلروفیل، از قسمت نوک یا حاشیه رنگ پریده و زرد میشوند. پس از آن سر برگ‌ها می‌سوزند و به سمت داخل برگ پیشروی می‌کنند، تا جایی که باعث مرگ برگ‌ها می‌شود.
عنصر بر، در گیاه قادر به حرکت نیست و هیچ عنصری نمی‌تواند باعث تحرک آن شود. انتقال بر به آوندهای چوبی تنها راه تحرک آن خواهد بود. در نتیجه کمبود بر در بافت‌های تازه گیاه مانند برگ‌های جوان و ساختار تولید مثل علائمی را ایجاد می‌کند. در این نقاط معمولا علائمی نظیر کوتولگی و نابودی نقاط رشد پریسماتیک روی میدهد. دیگر نشانه‌های کمبود عنصر بر شامل کاهش یافتن طول ریشه‌ها و نابودی گل‌ها است.
گیاهانی که نیاز کمی به بر دارند:
کمبود بر در این گیاهان کمترین علائم را خواهد داشت:
- باقالا
- چمن
- چاودار
- کتان
- توت فرنگی
- جو
- گندم
- لیمو
- فلفل
- تمشک
- خیار.
گیاهانی که نیاز متوسط به بر دارند:
- تربچه
- سیب زمینی
- گوجه فرنگی
- پیاز
- سفناج
- کاهو
- هویج
- آلبالو
- هلو
- گلابی
- گیلاس
- پنبه.
گیاهانی که نیاز فراوان به بر دارند:
- یونجه
- شبدر
- چغندر قند
- آفتابگردون
- انواع کلم
- بادام زمینی
- سیب
- انگور
- کرفس
- خردل
- شلغم.
پیشگیری از کمبود بر در گیاهان:
برای پیشگیری از کمبود بر باید هر دو سال 1 بار خاک زمین‌های کشاورزی مورد آزمایش قرار گیرد تا میزان مواد مغذی از جمله بر بررسی شود. در صورت تشخیص کمبود این عنصر باید به صورت یکنواخت محصولات حاوی بر را بر سطح زمین پخش کنید.
قبلا گفتیم که عنصر بر در گیاهان تحرک ندارد در نتیجه بیشتر در بافت‌های جوان است. در نتیجه برای رفع کمبود بر باید به صورت مستمر خاک، ریشه و نقاط مریستمی با محلول حاوی بر آبیاری شود. برای پیشگیری از کمبود عنصر بر قبل از کاشت محصول، آن را به صورت سطحی روی خاک پخش کنید.
درمان کمبود بر در گیاهان:
کود دهی به خاک معمول‌ترین روش رفع کمبود بر در گیاهان است. از عمده‌ترین محصولات مورد استفاده می‌توان به اسید بریک، حلال بر و همچنین کود مایع بر اشاره کرد. اسید بریک را در آب حل می‌کنند و بر روی کود خشک اسپری می‌کنند. استفاده از بر به صورت طبیعی در هر 1 هکتار زمین معادل 1.1 کیلوگرم است و محلول آن نیز 1.0 لیتر خواهد بود. باید احتیاط لازم را در استفاده‌ی به اندازه از این عنصر داشته باشید زیرا مصرف بیش از حد آن موجب مسمومیت گیاهان می‌شود.
کود های حاوی بر موجود در فروشگاه:
با توجه به توضیحات بالا لازم دانستیم که جهت سهولت در انتخاب کود مناسب چند مدل از بهترین کود های حاوی بر موجود در فروشگاه را به شما معرفی کنیم. کود های حاوی بر به دو دسته تقسیم میشوند: یا حاوی بر به تنهایی هستند و یا همراه کلسیم هستند. در لیست پایین تمامی این کود ها خدمت شما عزیزان معذفی خواهد شد.
- بر ایرانی
- کلسیم بر ایرانی
- کود مایع بر ویتا
- هورتی بر هورتی لند
- کلسیم بر اسپانیایی
