مهمترین آفات گوجه فرنگی و راه های پیشگیری و مبارزه
آفات گوجه فرنگی متعددي به اندامهاي مختلف گوجه شامل برگ، گل، میوه، ساقه و طوقه خسارت میزنند. از آفات مهم و اقتصادي این محصول میتوان به پروانه مینوز (توتا) ، هلیوتیس یا کرم میوه، کرم طوقه بر، مگس سفید و… اشاره کرد که در اکثر مناطق گوجهکاري کشور هر ساله خسارت وارد میکنند بنابراین لازم است هنگام کاشت گوجه فرنگی براي ردیابی و مبارزه با آنها برنامه ریزي صورت گیرد. در این مقاله مهمترین آفات گوجه فرنگی شایع در کشور مورد بحث قرار گیرد. (تماس با ما)
هلیوتیس یا کرم میوه (کرم غوزه پنبه) از آفات گوجه فرنگی:
کرم غوزه که به میوه گوجه فرنگی حمله میکند، از مهمترین آفات گوجه فرنگی در جهان و ایران میباشد. خسارت ناشی از این آفت روي گوجه فرنگی در حالت طغیانی بین 85 تا 93 درصد گزارش شده است. حشره کامل آفت کرم غوزه یا کرم میوه گوجهفرنگی معمولاً تخمها را بهصورت منفرد در برگچههاي انتهایی برگهاي نزدیک به گلها یا میوههاي کوچک گذاشته و لاروهاي تازه تفریخ شده ترجیحاً از میوههاي نارس تغذیه کرده و آنرا سوراخ میکنند و در محل تغذیه فضولات باقی مانده لارو قابل مشاهده میباشد. در نهایت میوهها غیرقابل استفاده میشوند.
میوه هاي رسیده کمتر مورد حمله قرار میگیرند. لاروها سوراخ هاي عمیقی را در میوه ها ایجاد میکنند. میوه ها اغلب بعد از حمله آفت، راه نفوذ باکتري ها و قارچ هاي ثانویه را فراهم کرده که باعث پوسیدگی و فساد کامل میشوند. البته گاهی لارو حشره به جوانه هاي گل ها یا ساقه ها نیز حمله میکند. این آفت ار آفات گوجه فرنگی در اکثر مناطق یک نسل در سال دارد. اما در مناطق گرمتر ممکن است دو نسل داشته باشد. زمستان گذرانی این آفت به صورت شفیره در خاك میباشد.
پیشگیری و کنترل کرم غوزه پنبه از آفات گوجه فرنگی:
از آنجایی که لاروهای این آفت از آفات گوجه فرنگی سریعاً میوه ها را سوراخ کرده و وارد میشوند، استفاده از حشره کش پس از نفوذ به میوه تاثیر چندانی ندارد. پس باید روش هاي پایش براي لاروهاي تازه تفریخ شده یا تخم ها اعمال گردد. براي پایش این آفت و همچنین بهترین زمان مصرف سموم شیمیایی میتوان از یک تله فرمون جنسی در هکتار استفاده کرد و یا براي شکار حشرات کامل و کاهش جمعیت آفت باید تعداد حداقل 10-5 فرمون جنسی را به همراه تله تخصصی در هر هکتار مزرعه گوجه فرنگی استفاده کرد.
به طور کلی توازن عناصر مورد نیاز و جذب آنها توسط گیاهان باعث افزایش مقاومت به حشرات گیاه خوار می شود. مطالعات نشان داده که کمبود کلسیم در گوجه فرنگی رابطه مستقیمی با افزایش ابتلا به این آفت از آفات گوجه فرنگی دارد. لذا استفاده از کودهاي کلسیمی که قابلیت تحرك در گیاه داشته باشند (مثل کودهاي کلسیمی با پایه قند الکلی) نه تنها باعث کاهش پوسیدگی گلگاه میشود، بلکه خسارت این آفت نیز کاهش مییابد. در نهایت، براي جلوگیري از خسارت این آفت در سالهاي بعد، باید میوه هاي آلوده را جمع آوري کرده و با انجام شخم عمیق و یخ آب زمستانه شفیره هاي زمستان گذران را در خاك از بین برد.
کنترل شیمیایی:
در صورت ردیابی حشره بالغ در سطح مزرعه باید بلافاصله از سموم شیمیایی استفاده شود. استفاده از سموم ایندوکساکارب (آوانت) به میزان 250 سی سی در هکتار یا یا فلوبندیامید (تاکومی) به میزان 0/2 در هزار، آزادیراختین (نیمارین، با منشاء گیاهی) توصیه شده است البته بهتر است قبل از استفاده از سموم با کارشناس متخصص مشورت کنید.
کرم برگخوار گوجه فرنگی (کارادرینا):
این آفت از آفات گوجه فرنگی بسیار شایع بوده به طوری که به اکثر محصولات زراعی خسارت وارد میکند. حشره کامل پروانه داراي دو لکه در بالهاي جلویی یکی لوبیایی شکل قهوه اي رنگ و دیگري لکه گرد به رنگ زرد صدفی تا نارنجی است که شناسایی آن را آسان میکند. این پروانه تعداد 50 عدد یا بیشتر تخم را بهصورت دسته جمعی در سطح زیرین برگها میگذارند. پس از تفریخ تخم حشره، لارو ظاهري صاف داشته و در اطراف بدن داراي نوارهاي زرد رنگ است که گاهی قهوهاي مایل به زرد یا سفید است. برخی لاروها هم داراي مثلث هاي سیاه رنگی هستند که در پشت بدن به چشم میخورد. لاروهاي بالغ طول- شان بر حسب گونههاي آنها از 2/5 تا 5 سانتی متر است.
در ابتدا لاروها به صورت گروهی از سطح پشتی برگها شروع به تغذیه کرده و از سطح اپیدرم بالایی خارج میشوند و به برگ حالت پنجرهاي شکل میدهند، به طوري که از تمام پهنک برگ فقط رگبرگ ها میماند. اگرچه میوه ها محل اصلی تغذیه لاروها نیستند، اما گاهی از میوه نیز تغذیه میکنند. اما از آنجایی که تعداد لاروهای این آفت از آفات گوجه فرنگی بسیار زیاد است، تقریباً همه میوه هاي یک گیاه ممکن است خسارت ببیند.
پیشگیری از کرم برگ خوار گوجه فرنگی:
در صورتیکه سایر میزبانهاي این آفت از آفات گوجه فرنگی در مزارع مجاور وجود داشته باشد، لازم است که با حساسیت بیشتري پیشآگاهی و مراقبت براي ردیابی آن صورت گیرد. با توجه به این که شبپرهها به سمت نور جلب می- شوند، میتوان از تلههاي نوري براي تعیین زمان ظهور حشره کامل استفاده کرد. همچنین میتوان با نصب تلههاي فرمونی جنسی براي ردیابی و همچنین کاهش جمعیت حشرات بالغ استفاده کرد. تلهها را باید قبل از ظهور اولین نسل آفت تا آخر فصل به تعداد حداقل یک تله در هکتار در ارتفاع 50 سانتیمتري نصب کرده و هر 6-4 هفته تعویض کرد.
کنترل شیمیایی:
در شرایط طغیانی آفت، لازم است از روشهاي شیمیایی براي کنترل این آفت استفاده کرد. بهترین زمان براي کنترل شیمیایی این آفت از آفات گوجه فرنگی هنگامی است که تعدادي از تخمها تفریخ شده و لاروها هنوز در مرحله سن باشند. از آنجایی که تخمریزي پروانهها و همچنین خروج لاروها از تخم تدریجی است، تکرار سمپاشی 10 روز بعد از اولین سمپاشی توصیه میشود.
مگس مینوز از آفات مهم گوجه فرنگی:
مگس مینوز گوجه فرنگی از مهمترین آفات سبزي و صیفی به ویژه گوجه فرنگی و خیار در گلخانه و فضاي باز است که داراي دامنه بسیار وسیعی میباشد. حشرات بالغ مگس مینوز گوجه فرنگی 2-3میلیمتر طول دارند و در پشت بدن سیاه رنگ، طرفین و زیر بدنشان زرد رنگ است. ماده ها به صورت انفرادي در سطح رویی یا سطح زیرین برگ تخمریزي میکنند. پس از خروج لارو، با ایجاد منافذ در سطح برگ به پارانشیم بین دو سطح فوقانی و زیرین حمله کرده و تغذیه میکنند و دالان هاي پیچ در پیچ ایجاد میکنند.
لارو مینوز گوجه فرنگی پس از ایجاد چند دالان مارپیچ و مستقیم از برگ خارج شده و در سطح برگ و روي سطح خاك به شفیره تبدیل میشود. در بعضی گونه ها لارو از برگ خارج شده و در همان جا شفیره شده و حشره از شفیره خارج میشود. زمستان گذرانی این آفت از آفات گوجه فرنگی به صورت شفیره در خاك میباشد. این آفت در مناطق جنوبی کشور در سرتاسر سال فعال بوده و تا 8 نسل در سال دارد.
پیشگیری از مینوز گوجه فرنگی:
براي پیشگیري از ایجاد خسارت گوجه فرنگی فضاي باز باید از شخم عمیق و یخ آب زمستانه جهت از بین برده شفیره ها در خاك استفاده کرد. با اعمال این روش جمعیت آفت بسیار کاهش خواهد یافت. همچنین از بین بردن علف هاي هرز مؤثر خواهد بود. در کشت هاي گلخان هاي خصوصاً در مناطق جنوبی کشور نواسانات جمعیت یکنواخت نبوده و در اوایل فصل رشد (اواسط پاییز) جمعیت آفت از آفات گوجه فرنگی کم بوده و اقدامات پیشگیرانه مؤثر خواهد بود. در گلخانه هاي تهیه نشاء با نصب توري با مش 20×10 در سانتی متر مربع از ورود آفت جلوگیري کرده و همچنین نصب کارت هاي زرد رنگ چسبناك در بالاي بوته به تعداد یک کارت در هر دو متر مربع براي پیشگیري و همچنین کنترل جمعیت اولیه آفت مؤثر خواهد بود.
کنترل شیمیایی مینوز:
به علت استفاده بیرویه از سموم غیر مؤثر علیه این آفت از آفات گوجه فرنگی این حشره مقاومت به سموم نشان داده است. در صورت افزایش جمعیت آفت مصرف حشره کشهاي آبامکتین (ورتیمک) (0/6 در هزار) ، تیوسیکلام (اویسکت) (0/75 در هزار) ، سیرومازین (تریگارد) (0/5 در هزار) با دوره کارنس 3 روز، آزادیراختین (نیمارین) 1-1/5 لیتر در هزار متر مربع به صورت متناوب توصیه میشود. این حشره کش ها تنها در اوج جمعیت آفت و به دفعات بسیار کم (هر کدام یکبار) توصیه میشود. قبل از مصرف هرکدام حتما با کارشناسان متخصص مشورت کنید.
مگس سفید (سفید بالک)،یکی از مهمترین آفات گوجه فرنگی:
مگس سفید در حال حاضر یکی از آفات مهم گوجه فرنگی در گلخانه هاي تولید گوجه فرنگی و همچنین اکثر مناطق کاشت این محصول از جمله مناطق جنوبی در طول فصل
پاییز، زمستان و بهار است. مگس سفید گوجه فرنگی علاوه بر خسارت مستقیم به محصول، ناقل بیماري مهم ویروسی پیچیدگی برگزرد گوجه فرنگی است. تخمگذاري حشرات بالغ در سطح زیرین برگ صورت میگیرد. این حشره داراي 3 سن پورگی است. حشرات ماده بدون بال بوده و در سطح زیرین برگ ثابت هستند اما حشرات نر متحرك میباشند.
این آفت از آفات گوجه فرنگی از شیره گیاهی تغذیه کرده که باترشح عسلک همراه است. سفید بالک در گلخانه در تمام سال فعال بوده اما در مزراع مناطق معتدله به صورت پیش شفیره زمستانگذرانی میکند. محل تغذیه آفت بهصورت لکههاي روشن در روي برگ درمیآید. اما خسارت مهمتر آنها انتقال ویروسها به خصوص گروه جمینی ویروس شامل ویروس پیچیدگی برگ زرد گوجه فرنگی (TYLCV (است. تغذیه پورههاي این آفت سبب ایجاد بخشهاي نارس میوه و افزایش بافت سفید داخل میوه نیز شده که معمولا در هواي گرم شدیدتر است.
پیشگیری از آفت مگس سفید گوجه فرنگی:
از بین بردن بقایاي گیاهی و مبارزه با علفهاي هرز، شخم عمیق پس از برداشت باعث از بین بردن پناهگاههاي زمستانگذران این آفت از آفات گوجه فرنگی میشود. استفاده از تله هاي زرد رنگ چسبناك به تعداد یک عدد در هر 200 متر مربع (جهت ردیابی) و یک عدد در هر 10 متر مربع و یا حداکثر 2 مترمربع جهت شکار انبوه باعث کاهش جمعیت حشرات بالغ در فضاي گلخانه میشود. به منظور جلوگیري از ورود حشره به فضاي گلخانه کارگران نباید لباس زرد رنگ بپوشند و تورهاي مناسب در محل دریچههاي تهویه هوا نصب گردد. نشاءهاي مورد استفاده نیز باید عاري از هر نوع آلودگی باشند.
کنترل شیمیایی سفید بالک گوجه فرنگی:
سفیدبالک ها به دلیل قدرت تولید مثل زیاد و چرخه زندگی کوتاه سریعاً نسبت به سموم مقاوم میشوند. بنابراین باید از تلفیقی از روشها براي کنترل این آفت از آفات گوجه فرنگی استفاده کرد. محلول پاشی با مواد شوینده صابونی و روغنی و حشرهکشهایی مانند ایمیدیاکلوپراید (کنفیدور) به میزان 0/5-1 در هزار، دیکلرووس به میزان 0/5،آدمیرال (پیري روکسی فن) به میزان 0/75 لیتر در هکتار و آکتارا به میزان 300 گرم در هزار لیتر آب نیز به عنوان سموم جدید و مؤثر معرفی شدهاند. جهت جلوگیري از ایجاد مقاومت در حشره حتیالامکان از هر یک از سموم توصیه شده در هر دوره کشت یک و یا حداکثر دو بار استفاده شود و سموم فوق به تناوب مصرف شوند.
کشاورزی ارکیده در خدمت شماست!
