نقش منگنز در گیاهان

گیاهان برای حفظ سلامتی و رشد خوب، نیاز به انواع عناصر دارند که آنها را از محیط اطراف خود می‌گیرند. کمبود هر کدام از عناصر در رشد آن‌ها اختلال به وجود می‌آورد. نقش منگنز در گیاهان و حفظ سلامتی آنها بسیار حیاتی است. وجود این عنصر برای تولید کلروفیل در گیاه بسیار لازم است. منگنز در خاک وجود دارد و منشا آن سنگ‌های معدنی تجزیه شده است. بعد از آهن بیشترین عنصر موجود در خاک منگنز است. چنانچه متوجه شوید خاکِ گیاهان، منگنز لازم را ندارند باید از طرق مختلف این کمبود را جبران نمایید. مهمترین عاملی که باعث عدم جذب منگنز از خاک می‌شود آهک است. در این مقاله قصد داریم نقش منگنز در حیات گیاهان و علائمی که در صورت عدم جذب آن به وجود می‌آید و همچنین روش‌های درمانی فقدان این عنصر را مورد بررسی قرار دهیم. (تماس با ما )

اصلی ترین نقش منگنز در گیاهان:

به طور کلی نقش منگنز در گیاهان عبارت است از:

• تنفس و فتوسنتز گیاهان

• ساخت سبزینه یا کلروفیل

نقش منگنز در فتوسنتز گیاهان:

نقش منگنز در فتوسنتز گیاهان بسیار حیاتی است در واقع یکی از اصلی‌ترین عناصر در فتوسنتز به شمار می‌رود. کمبود این عنصر در عملیات فتوسنتز اختلال به وجود می‌آورد به طوری که در بخش‌های مختلف گیاه موجب کم شدن قند محلول می‌شود. به طور کلی این عنصر قادر است 35 آنزیم را در گیاه فعال کند. کارکرد منگنز در مورد برخی از این آنزیم‌ها، کاتالیز آنها در مراحل مختلف بیوسنتز لیگنین و فیتالاکسین‌ها مشخص می‌شود. زمانی که گیاه دچار کمبود منگنز است در بیوسنتز لیگنین اختلال به وجود می‌آید که منجر به پیدایش انواع بیماری‌ها مخصوصا قارچ‌ها در ریشه می‌شود. در واقع کار لیگنین جلوگیری از آسیب عوامل بیماری زا به گیاه است. کارکرد‌های دیگر منگنز در گیاهان شامل:

• کمک به جذب بهتر نیترات

• خنثی کردن رادیکال‌های آزاد

• متابولیسم پروتئین

• احیا و تسریع روند جوانه زنی گیاه

• کمک به واکنش‌های تجزیه آب برای تولید اکسیژن

• تسریعِ روندِ میوه دهی گیاه

نقش منگنز در ساخت کلروفیل:

منگنز در ساخت سبزینه یا کلروفیل نقش بسیار مهمی دارد. سبزینه یا کلروفیل گیاه هرچقدر بیشتر باشد برگ درخت هم سبز تر است. از طرفی دیگر هرچقدر برگ درخت سبز تر باشد عمل فتوسنتز بهتر انجام میشود. در نهایت فتوسنتز بهتر موجب جذب مواد غذایی بیشتر میشود. پس در نهایت میتوانیم نتیجه بگیریم که منگنز به طور غیر مستقیم در افزایش جذب مواد مغذی توسط گساهان نقش دارد.

• خاک‌های هوا دیده

• خاک شنی

• خاک‌های سست و پوک

• خاک‌های آلی که دارای PH بالاتر از 6 هستند.

• خاک‌هایی با پی اچ بالای 8

خاک در چه شرایطی دچار کمبود منگنز میشود؟

1. خاک غرقابی شده باشد.
2. پی اچ خاک مناسب نباشد.

غرقابی شدن خاک:

این شرایط با آبیاری مداوم خاک به وجود می‌آید. در خاک غرقابی، آهن، کلسیم و مس قابلیت نفوذ در گیاه را ندارند. منگنز نیز به دلیل فعال شدن شرایط احیا و اکسیداسیون غیر قابل جذب می‌شود.

پی اچ نامناسب خاک:

در خاک‌هایی که خیلی اسیدی هستند دو عنصر روی و منگنز جذب نمی‌شوند همچنین در خاک‌های با پی اچ بالا نیز منیزیم و بُر غیر قابل جذب می‌شوند.

علایم حاصل از کمبود منگنز:

بارزترین علائم کمبود منگنز در گیاهان زرد شدن برگ‌ها، مخصوصا برگ‌های قدیمی است و اینکه انتهای آن‌ها حالت سوختگی پیدا می‌کند. البته زردی برگ‌ها به علت کمبود آهن نیز می‌تواند باشد تنها علامتی که می‌تواند زردی ناشی از کمبود آهن را با منگنز متفاوت کند، باقی ماندن مقداری رنگ سبز در کناره‌های رگبرگ‌ها در زمان فقدان منگنز است. در ابتدا مزوفیل شروع به زرد شدن می‌کند و لکه‌های رنگ پریده سبز ایجاد می‌شود، در مراحل پیشرفته تر در برگ‌ها نکروتیک (بافت مرده) بروز پیدا می‌کند.

در برخی دیگر از گیاهان کمبود منگنز باعث می‌شود گیاه به شکل باریک رشد کند و شکوفه‌های آن نیز کم شود. همچنین برگ‌های جدید تغییر شکل پیدا کرده و دچار پیچیدگی می‌شوند. گیاهانی که به کمبود منگنز واکنش نشان می‌دهند عبارتند از:  کاهو،چغندر،سویا،گندم،پیاز،لوبیا،نخودفرنگی،سیبزمینی،جو،نخود و…

درختانی که به کمبود منگنز حساسند شامل: درختان مرکبات،هلو،سیب و انگور میباشد.

روش های جلوگیری از ایجاد کمبود منگنز:

همانطور که اشاره کردیم نقش منگنز در گیاهان بسیار حیاتی است در نتیجه باید با انجام اقدامات پیشگیرانه از کمبود این عنصر در خاک و در گیاه جلوگیری کنید. اما مهمترین کاری که به جذب بهتر مواد مغذی توسط گیاه کمک می‌کند، زهکشی مناسب خاک است. همچنین از آبیاری زیاد و مداوم خاک جدا خودداری شود. برای اینکه خاک طولانی‌تر مرطوب بماند می‌توانید از کودهای آلی، ارگانیک و مالچ‌های ارگانیک استفاده کنید.

غنی کردن خاک عاری از منگنز:

چنانچه کمبود منگنز مربوط به PH خاک باشد باید از تنظیم بودن PH خاک مطمئن شوید. دو روش برای اینکه بتوانید PH خاک را تنظیم کنید وجود دارد:

روش زیستی:

در روش زیستی برای اینکه PH خاک و همچنین مواد مغذی آن به تعادل برسد از کود، مالچ و کمپوست ارگانیک باید استفاده کنید. با این کار می‌توانید علاوه بر تامین عناصر مورد نیاز خاک، هوموس خاک را بیشتر کرده و به طور کلی شرایط برای نگهداری رطوبت در خاک افزایش می‌یابد و PH بالای خاک را نیز کاهش می‌دهد.

روش شیمیایی:

در روش شیمیایی برای تغییر PH خاک از دو ماده گوگرد و هیومیک اسید استفاده می‌شود. گوگرد از باکتری‌های موجود در خاک استفاده می‌کند تا تبدیل به اسید سولفوریک شود و به مرور PH خاک را تغییر می‌دهد. هیومیک اسید هم با کاهش پی اچ خاک موجب افزایش جذب منگنز میشود.

رفع کمبود منگنز در گیاهان و درختان:

در برخی مواقع نیز علت کمبود منگنز به PH مربوط نیست بلکه خاک، فاقد این عنصر حیاتی است. مهمترین کاری که در این شرایط باید در مورد گیاهان و درختان انجام داد، به کارگیری یک برنامه ریزی دقیق برای کود دهی خاک و به تعادل رساندن آن است. بدین ترتیب برای گیاهان کوچک می‌توانید محلول پاشی انجام دهید. در حالت طبیعی گیاهان قادر هستند منگنز را از طریق برگ‌ها به شکل یون جذب کنند. بنابراین می‌توان با پاشیدن کود منگنز بر روی گیاهان و یا ریختن بر روی خاک کمبود این عنصر را جبران کرد.

برای درختان بزرگتر نیز باید از دارو درمانی یا مدیکال جهت رفع کمبود منگنز استفاده شود. نکته‌ای که در کود دهی به گیاهان و درختان باید در نظر گرفته شود مقدار کود و زمان دادن آن است. به عنوان مثال برای کود دهی درختان میوه نیاز به 40-20 کیلو گرم کود سولفات منگنز در هر هکتار خاک است و برای هر درخت 100 گرم از این کود برای پاشیدن بر سایه انداز کفایت می‌کند.