نقش روی در گیاهان

نقش روی در گیاهان:

يکي از عناصر مهمي که در رشد و ثمردهي ميوه‌ها نقش اساسي دارد روي است. به طور طبيعي در هر 1 کيلوگرم خاک حدود 80 ميلي گرم روي وجود دارد. نقش روي در گياهان و در رشد با کيفيت آنها غير قابل انکار است. مقدار روي مورد نياز گياهان، در مراحل مختلف رشد بسيار متفاوت است. مثلا گياهي که در اوايل رشد خود است مقداري بيشتري از اين عنصر را جذب مي‌کند و هر چه بيشتر رشد کند مقدار روي مورد نياز آن کمتر مي‌شود. در سطح خاک مقدار کمتري روي وجود دارد و بالعکس در عمق خاک بيشتر است. در اين مقاله قصد داريم در مورد تاثير روي در گياهان و علائم کمبود و نحوه درمان آن توضيحاتي را ارائه دهيم. (تماس با ما)

تاثير روي در رشد گياهان در مراحل مختلف:

نقش روی در گیاهان مخصوصا در مراحل مختلف رشد بسيار حائز اهميت است. اما وجود بيشتر از حد استاندارد در سطح خاک نيز مي‌تواند محدوديت‌هايي در رشد گياه ايجاد کند. آنزيم‌هاي روي با تاثير گذاري بر هورمون‌هاي رشد به افزايش ارتفاع گياه کمک مي‌کند. تاثير گذاري ديگر آن بر عمل تلقيح و باروري است. فعاليت‌هاي فيزيولوژيکي گياهان منوط به وجود عنصر روي است. بنابراين در فرايندهاي فتوسنتز نيز نقش مهمي را ايفا مي‌کند و موجب تشکيل قند، سنتز پروتئين، رشد و مقاومت گياهان در برابر عوامل بيماري‌زا مي‌شود.

بدين ترتيب کمبود روی موجب اختلال در فعاليت‌هاي فيزيولوژيکي گياهان مي‌شود. حاصلخيزي و سلامت گياه به خطر مي‌افتد و نتيجه آن نيز کاهش کيفيت محصول است. عنصر روي داراي 300 آنزيم است که هر کدام در بخش‌هاي محافظتي گياه اثر گذاري دارد. به طور کلي PH خاک ميزان عنصر روي در سطح خاک را کنترل مي‌کند. در نتيجه چنانچه مقدار PH در خاک به اندازه 1 واحد بيشتر شود مقدار عنصر روي 100 برابر کمتر مي‌شود. از آنجايي که اين عنصر در سطح خاک منتشر مي‌شود بنابراين ميزان انتشار آن در خاک‌هاي حاوي آهک 50 برابر کمتر از خاک‌هاي اسيدي است. نتيجه آن نيز آهکي شدن خاک‌ها و کم شدن ميزان روي آن است.

نحوه جذب روي توسط گياه:

نقش روی در گیاهان و کمک به حاصلخيزي آنها به روش‌هاي مختلف جذب که شامل مکانيسم فعال و غير فعال است مشخص مي‌شود. اين عنصر از طريق خاک قليايي مرطوب قابليت جذب پيدا مي‌کند. در مکانيسم غير فعال، روي، از طريق ديواره‌ سلولي و سطوح خارجي سلول‌هاي ريشه گياه به صورت الکترواستاتيکي جذب مي‌شود که جداي فعاليت‌هاي متابوليکي گياه خواهد بود. اما در مکانيسم فعال عوامل مختلفي در جذب روي تاثير گذار خواهند بود. از جمله: نور، دما، تهويه و رطوبت که تمامي اين موارد موجب تاثير در سوخت و ساز گياه مي‌شود. بدين ترتيب هر چه عوامل مذکور با استاندارد بهتري وجود داشته باشد جذب روي نيز بيشتر صورت مي‌گيرد. عموما گياهان بيشترين ميزان روي خود را به صورت مستقيم جذب مي‌کنند.

عواملي که موجب کمبود روي در خاک مي‌شود:

وجود عوامل زير موجب عدم ايفاي نقش روی در گياهان مي‌شود:

1. عدم استفاده از کودهاي روي، در خاک.
2. خاک با PH قليايي و افزايش کربنات کلسيم.
3. عدم وجود کاني‌هاي حاوي روي در خاک.
4. وجود ميزان زياد ازت و فسفر در خاک.
5. افزايش بي کربنات در آب‌هاي آبياري گياهان.
6. عدم وجود باکتري و مواد آلي در خاک ( خاک مرده ).

گياهاني که بيشترين حساسيت را نسبت به کمبود روی نشان میدهند:

• انواع مرکبات
• انواع حبوبات
• برنج
• ذرت در ميان درختان، درخت انگور بيشترين حساسيت را دارد. اما مقاوم‌ترين گياهان در مقابل کمبود روی شامل هویج و جو و گیاهان علوفه ای میباشد.

علائم کمبود روی در گياهان و درختان:

کمبود روی در گياهان مختلف علائم خاصي را ايجاد مي‌کند اما عمومي‌ترين علامت کمبود روي زرد شدن برگ‌ها است. در برخي گياهان اين زرد شدن در برگ‌هاي قديمي اتفاق مي‌افتد و در برخي گياهان ديگر در برگ‌هاي جديد است. زردي برگ‌ها با سبز ماندن رگبرگ‌هاي اصلي همراه است.

کمبود نيتروژن نيز تاثير مستقيمي بر کمبود روی دارد. عموما عنصر روي پس از جذب شدن توسط ريشه‌ها و با عبور از ساقه به برگ‌هاي گياه منتقل شده و مورد استفاده قرار مي‌گيرد. اما کمبود نيتروژن در گياهان اين انتقال را با اختلال روبرو مي‌کند در نتيجه گياه به خوبي روي دريافت نخواهد کرد.

علائم عمومي کمبود روی:

• متوقف شدن رشد گياه و تضعيف ساقه.
• شکننده شدن پوست درختان
• ريزش برگ‌هاي جوان و کچل شدن و کوچکي گره‌هاي سرشاخه‌ها.
• کاهش ميزان اکسين در دمگل‌ها
• بروز لکه‌هاي کم رنگ در بين رگبرگ‌ها و برگ‌هاي زيرين

پيشگيری و درمان کمبود روي در گياهان:

وجود رطوبت کافي در خاک در جذب بهتر روي بسيار موثر است و خشک بودن خاک مخصوصا در نواحي گرم و خشک يکي از عوامل کمبود روی در گياهان است. از آنجا که خاک ايران کمترين ميزان روي را دارد بنابراين بايد با مديريت درست اين کمبود را رفع کنيد. از جمله اقدامات پيشگيرانه‌اي که مي‌توان انجام داد شامل موارد زير است:

• جلوگيري از بروز آهک در خاک.
• کيفيت آبياري گياهان را کنترل کنيد.
• استفاده از کودهاي روي.
• زمين‌هاي غرقابي به طور استاندارد زهکشي شود.
• جلوگيري از استفاده بيش از حد کود فسفر.
• پايين آوردن ميزان اسيديته خاک با استفاده از کودهاي حاوي اوره.
• استفاده از واريته‌هايي که در مقابل کمبود روي مقاومت دارند و به جذب بهتر آن کمک مي‌کنند.

براي رفع کمبود روي مي‌توانيد اقدامات زير را انجام دهيد:

مديريت ارگانيک:

زمان قرار گرفتن بذر در مرحله رشد و نمو و يا چند روز پس از انتقال نشاء به خاک، از کودهاي حاوی روی مانند کود کورت زینک جهت تقويت خاک استفاده کنيد. اين کار به کاهش يافتن علائم کمبود روی بسيار کمک مي‌کند.

مديريت شيميايي:

مي‌توانيد از کودهاي شيميايي براي رفع کمبود روی استفاده کنيد. مقدار کود مورد نياز بر اساس نوع خاک و PH آن و همچنين غلظت روي در برگ‌هاي گياه مشخص مي‌شود. پس از مشاهده علائم کمبود عنصر روي در گياه، هر 10-7 روز يکبار کود های حاوی روی مانند کود روی ایرانی برگ گياهان را اسپري کنيد.