فواید جیبرلین در گیاهان

در این مقاله ما قصد داریم به طور اختصاصی به بررسی فواید جیبرلین در گیاهان بپردازیم. شاید خیلی از شما از اثرات فوق العاده این هورمون گیاهی شنیده هورمون گیاهی جیبرلین در رشد و نمو گیاهان موثر بوده و به وسیله قارچ ها تولید می شود. این هورمون نیز مانند هورمون اکسین در رشد طولی سلول های گیاهان دخالت داشته و در هنگام لقاح به عملکرد گرده ها کمک می کند. هورمون گیاهی جیبرلین در کتب علوم پایه مختلف معرفی شده است.

منظور از هورمون های گیاهی چیست؟

به موادی که در مقدار خیلی کم در گیاه تولید شده و در اندام های مختلف استفاده می شود، هورمون گیاهی گفته می شود. این هورمون ها بیشتر تأثیر در رشد و نمو گیاهان داشته و می تواند باعث باردهی بیشتر و جلوگیری از پیری زودرس و موارد بسیاری را سبب شوند. البته برخی از این هورمون ها به جای محرک رشد، بازدارنده رشد بوده و می توانند مانع از رشد ریشه و یا ساقه شوند و یا اثرات مهارکننده ی دیگری داشته باشند. هورمون های گیاهی صرفا در داخل گیاه تولید نمی شوند بلکه می توانند به صورت شیمیایی در خارج از گیاه سنتز و سپس به گیاه تزریق شوند. هورمون های گیاهی به دو دسته محرک رشد مانند اکسین، جیبرلین و سیتوکینین، و دسته بازدارنده رشد مانند اتیلن و اسید آبسیزیک تقسیم بندی می شوند. در این مقاله به بررسی و توصیف هورمون محرک رشد جیبرلین می پردازیم.

هورمون گیاهی جیبرلین چیست؟

جیبرلین بیشتر در برگ های مریستمی و جوان، دانه ها و بذرهای در حال رشد و نوک ریشه ساخته و سنتز می شوند. بعد از ساخته شدن، این هورمون توسط آوندهای آبکشی و آوندهای چوبی، به صورت کاملا آزادانه در گیاه حرکت می کند و به اندام های مورد نظر منتقل می شود. ترکیبات تشکیل دهنده این هورمون دارای تغییرات ساختاری بسیاری هستند. اسید جیبرلیک همان طور که در بالا نیز گفته شد، مهمترین این هورمون ها بوده که در قارچ ها و گیاهان پیشرفته وجود دارد که به چهار شکل و ساختار اسید جیبرلیک ۳، اسید جیبرلیک ۳، اسید جیبرلیک ۴ و اسید جیبرلیک ۷ وجود دارد. این هورمون بیشتر باعث تقویت رشد ساقه های اصلی می شوند. (فواید جیبرلین در گیاهان)

فواید جیبرلین در گیاهان:

جیبرلیک اسید فواید بسیار زیادی دارد که در ادامه به معرفی چندتا از مهمترین فواید آن میپردازیم:

1. تاثیر بر رشد و طویل شدن سلول ها :

هورمون جیبرلین می تواند باعث رشد طولی بسیاری از گیاهان کوتاه قد شود و می تواند ساقه گیاهان طوقی را بلند کنند. این تأثیر جیبرلین مانند هورمون اکسین می باشد. طول میان گره ها نیز با جیبرلین طویل می شود.

2. تشکیل و طویل شدن ریشه ها:

جیبرلین ها در غلظت های مختلف و مناسب می توانند باعث تسریع در رشد ریشه شوند و یا با خنثی کردن اثر هورمون گیاهی اکسین اجازه ندهندکه در شاخه های بریده شده از گیاهان (قلمه) ریشه تشکیل شوند.

3. عقب انداختن رسیدن میوه ها:

میوه‌هایی مثل خرمالو که اگر پس از رسیدن چیده نشوند به سرعت نرم وفا سد می‌شوند و یا پرتقال و لیمو زمانی روی درخت می‌رسند که عرضه به بازار زیاد و قیمت پایین است. چنین میوه‌هایی را اگر موقعی هنوز سبز هستند یعنی حدود یکماه قبل از رسیدن با محولهایی از جیبرلین محلول پاشی کنند در این صورت مدت نسبتا طولانی میوه سبز روی درخت باقی می‌ماند. در یکماه قبل از رسیدن با محلولهایی از جیبرلین محلول پاشی دوباره به حلت سبز بر می‌گردند.

4. افزایش کیفیت میوه:

برای کیفیت میوه آلوده 5 – 4 هفته قبل از برداشت هورمون پاشی روی این میوه صورت می‌گیرد.

5. دیر رس کردن میوه ها:

در مورد گیلاس سه هفته قبل از برداشت و برای گلابی چهار هفته قبل از برداشت محلول پاشی می‌کنند.

6. بزرگی و درشتی میوه ها:

برای تولید میوه‌های درشت‌تر و بهتر و برای جلوگیری از ترک ناشی از باران در گیلاس از جیبرلین سه هفته قبل از برداشت روی این محصول هورمون پاشی می‌شود.

7. رشد بذر:

نور به خصوص طیف زیر قرمز عاملی ضروری و موثر در رشد و سبز کردن بذرهای انواع گیاهان می باشد. می توان از هورمون جیبرلین به جای طیف نور قرمز در شکستن خواب بذرها استفاده کرد. همچنین این هورمون را می توان جایگزین فتوپریود، برای شکستن خواب جوانه در گیاهان مناطق معتدل کرد.

8. رشد برگی:

هورمون جیبرلین می تواند به جای طول موج های ناحیه زیر قرمز باعث رشد برگ ها شود.

9. گلدهی:

هورمون جیبرلین می تواند مانند هورمون اکسین در گل دادن گیاهان نقش داشته باشد. طوری که تولید گل در گیاهان روز بلند را افزایش داده و گلدهی را در گیاهان روز کوتاه متوقف می کند.

سایر کاربرد ها:

• به منظور وادار کردن گیاهان روز بلند (گیاهانی که در روزهای بلند و طولانی گلدهی می‌کنند) به گلدهی در شرایط روز کوتاهی (گیاهانی که در روزهای کوتاه گلدهی می‌کنند) از این هورمون استفاده می‌شود.
• برای کاهش اثر ویروس زرد در میوه آلبالو 15-10 روز پس از ریزش گلبرگها استفاده می‌شود.
• به منظور اصلاح شکل و اندازه میوه سیب در زمان اولین ریزش گلبرگها استفاده می‌شود.
• برای افزایش تولید گل رز در خیار گلخانه‌ای از هورمون حیبرلین استفاده می‌کنند.
• به منظور افزایش جوانه زنی بذرهای سیب ، گلابی ، فندق ، گیلاس قبل از جوانه زنی از هورمون جیبرلین استفاده می‌شود.

فواید جیبرلین در انگور:

اگر هورمون پاشی قبل از عمل لقاح یعنی 10 روز قبل از ریزش گلبرگها صورت گیرد باعث از بین رفتن مادگی و تولید حبه‌های بدون هسته می‌شود. این عمل با ریزش تعدادی از حبه‌ها همراه است بنابراین در انگور یاقوتی که خوشه متراکم دارد باعث تنک شدن خوشه (ریزش گلهای خوشه) و بالا رفتن کیفیت محصول می‌شود چون حبه‌های باقی مانده فضای زیادی برای رشد دارند. افزایش محصول انگور زمانی است که هورمون پاشی بعد از انجام عمل لقاح و تشکیل حبه انجام می‌گیرد که باعث درشت شدن حبه‌ها می‌شود. (فواید جیبرلین در گیاهان)

۷- تفاوت هورمون های جیبرلین و اکسین :

• هورمون جیبرلین در تعدادی از گیاهان آلی و در بیشتر قارچ ها وجود دارد در صورتی که هورمون گیاهی اکسین فقط در بیشتر گیاهان آلی وجود دارد.
•  جیبرلین از لحاظ ساختاری زنجیره جانبی ندارد و زنجیره های اشباع نشده کم دارد و به شکل تتراسیکلیک می باشد، در صورتی که هورمون اکسین هم زنجیر جانبی دارد و هم پیوندهای اشباع نشده در ساختار حلقه ای خود دارد که پیوند یگانه یا دوگانه دارند.
• هورمون جیبرلین با رشد ساقه های سالم این تفاوت را با هورمون اکسین دارد که قسمت های ساقه ها را رشد می دهد.
•  جیبرلین رشد برگ ها را زیاد می کند در صورتی که اکسین می تواند در رشد برگ ها تأثیر کمی بگذارد.
• جیبرلین می تواند در گیاهان کوتاه قد، میان گره ها را رشد داده و باعث افزایش قد آن ها شود، اما اکسین نمی تواند روی ژنتیک گیاهان کوتاه قد اثر بگذارد.

در ادامه :

• جیبرلین بر رشد ساقه اصلی تأثیر کمی دارد در صورتی که هورمون اکسین می تواند ساقه مرکزی و اصلی را خیلی بیشتر از ساقه های جانبی رشد دهد.
•  هورمون جیبرلین می تواند در گیاهان رزتا و محصولات ریشه ای ساقه دهی را زیاد کند و هورمون اکسین این تأثیر را ندارد.
•  جیبرلین می تواند گیاه را القا و بهاره کند ولی اکسین این اثر را ندارد.
•  هورمون جیبرلین می تواند در گیاهان روز بلند نیاز به نور قرمز را رفع کند اما اکسین با گلدهی گیاهان روز بلند کاری ندارد.
•  جیبرلین نمی تواند کولوس را در گیاهان تولید و رشد دهد و گیاهان را سخت کند اما اکسین می تواند این کار را انجام دهد.
•  جابجایی در جیبرلین در جهات مختلف بوده ولی در اکسین این جابجایی متقارن می باشد.
•  جیبرلین به ریشه در رشد کمک نمی کند و مانع رشد آن نیز نمی شود ولی اکسین وقتی دارای غلظت کم باشد، رشد ریشه را زیاد و اگر غلظت نرمال داشته باشد، رشد ریشه را مهار می کند.
• فروشگاه کشاورزی ارکیده در خدمت شماست!